Yugoslavya’Da Sosyalizmden Kapitalizme Geçiş

Yugoslavya’da sosyalizmden kapitalizme geçiş ve parçalanma süreci, iç ve dış ekonomi-politik koşulların bir araya gelmesi sonucunda gerçekleşti. Sosyalist özyönetim sisteminin kendi içinde yaşadığı problemler (bölgeler arası eşitsizlikler, sosyo-ekonomik eşitsizlikler, bürokratik-teknokratik yönetici sınıflar) sosyalizmden kapitalizme geçişin iç nedenlerini ve koşullarını oluşturdu. Kapitalist dünya ekonomi sisteminde 1974-1982 Krizi’ni atlatmak amacıyla gerçekleştirilen neoliberal yeniden yapılanma süreci ise, Yugoslavya’da sosyalizmden kapitalizme geçişin uluslararası koşullarını hazırladı. Tüm bu iç ve dış koşullar bir araya gelerek, Yugoslavya’da sosyalizmden kapitalizme geçişin ve parçalanmanın ekonomi-politik altyapısını oluşturdu. Yugoslavya’daki milliyetçi liberal bürokratik-teknokratik yönetici sınıflar ve Batılı kapitalist-emperyalist devletler, 1980’li yıllarda neoliberal politikaları uygulamaya soktular. Uygulanan neoliberal politikalar, Yugoslavya’da sosyalist özyönetim sistemini tasfiye edip kapitalizmi yapılandırdı. Neoliberal politikalar ve kapitalizme geçiş süreci, milliyetçi liberal bürokratik-teknokratik yönetici sınıfların liderliğinde cumhuriyetler arasında piyasa-kaynak kapma rekabetlerine neden oldu. Giderek sertleşen piyasa-kaynak kapma rekabetleri, 1990’larda parçalanmaya ve savaşlara dönüştü. Dolayısıyla Yugoslavya’da 1980 sonrasında başlatılan neoliberal kapitalizme geçiş süreci, 1990’lardaki parçalanma ve savaşların ekonomik altyapısını hazırladı. Yugoslavya’da “kapitalizme geçiş – parçalanma – savaş” süreci, başta Almanya ve ABD olmak üzere Batılı devletler tarafından büyük bir şevkle desteklenip teşvik edildi. Böylece sosyalist Yugoslavya, küçük zayıf kapitalist ülkelere bölündü ve bu ülkeler üzerinde güçlü kapitalist-emperyalist Batı hegemonyası kuruldu. Dolayısıyla sosyalist Yugoslavya birliği, bir takım “ulusal-dinsel düşmanlıklar” nedeniyle kendiliğinden yıkılmadı; milliyetçi liberal bürokratlar-teknokratlar ve Batılı devletler tarafından tepetakla uçurumdan aşağıya itilip parçalandı.